Λαογράφοι Α2

ΛΑΟΓΡΑΦΟΙ – Α2 (σελ. 11-47)

Δήμητρα-Ηλέκτρα Λερού, Φιλιππία Κόγκα, Δανάη Πάνου, Ζωή Ματσούκα, Μαριάννα Παναγιώτου, Ελένη Ντουμάνη, Κατερίνα Τσαντά.

v      Τοπικές λαϊκές δοξασίες – θρύλοι – παραδόσεις

Το βιβλίο αναφέρεται σε διάφορες δοξασίες, θρύλους και παραδόσεις. Αρχικά, το τσεμπέρι, συμβολίζει πένθος. Αν μία χήρα σταματήσει να το φοράει, παύει να πενθεί. Επίσης, σε τέτοια χωριά, όπως ο Κόφινας, πιστεύουν σε μύθους, που αναφέρονται σε παιδιά σημαδεμένα λόγω της ημέρας γέννησής τους. Ακόμη, στο βιβλίο περιγράφεται πως το μονομερίτικο πανί διώχνει όλα τα κακά. Επιπρόσθετα, πιστεύουν πως κάθε στοιχειό – ξωτικό έχει τη δική του λυπητερή ιστορία, αν και τα περισσότερα ψάχνουν για αυτούς που άφησαν πίσω. Τα πλάσματα αυτά είναι παρμένα από τη φαντασία του ανθρώπου και θα μπορούσαν να πιστεύονται από τους κάτοικους του χωριού.

v    Θρησκευτική πίστη: συνήθειες, γιορτές, συμβολισμός βαπτιστικών ονομάτων κ.ά.

Η συγγραφέας αναφέρει στο βιβλίο πολλές γιορτές, που όμως κάποιες από αυτές δεν ισχύουν. Δηλαδή, η γιορτή του Δέντρου του Μονάχου είναι μυθοπλασία. Στη συνέχεια αναφέρεται στα Συμόγιορτα, το σύνολο τεσσάρων γιορτών: των Τριών Ιεραρχών, που γιορτάζονται τις 30 Ιανουαρίου, του Αγίου Τρύφωνα, στη 1 Φεβρουαρίου, της Υπαπαντής, στις 2 Φεβρουαρίου και του Αγίου Συμεών, στις 3 Φεβρουαρίου. Όλες οι παραπάνω είναι χριστιανικές γιορτές.

Οι ήρωες πιστεύουν πολύ στο Θεό, πράγμα διόλου περίεργο για κατοίκους ενός απομακρυσμένου χωριού με χαμηλό επίπεδο μόρφωσης. Συγκεκριμένα, εκκλησιάζονται συχνά τη μεγάλη εβδομάδα, κοινωνούν και εξομολογούνται. Επιπλέον, στα σπίτια τους έχουν εικονοστάσια στα οποία τοποθετούν σημαντικά πράγματα. Έτσι βλέπουμε το σεβασμό τους για τη θρησκεία.

Οι χωρικοί εμφανίζονται να πιστεύουν σε προλήψεις και θαύματα. Συγκεκριμένα, θυμιατίζουν τα σπίτια τους για να φύγει  το κακό, κάνουν μετάνοιες και το σταυρό τους. Αυτά είναι στοιχεία τα οποία χαρακτηρίζουν τους κατοίκους των χωριών γενικότερα.

Ένα βαπτιστικό όνομα που παρουσιάζεται είναι το Σίμος (Συμεών) και σημαίνει πολύτιμος, άργυρος. Ακόμη, στο βιβλίο αναφέρεται η σημασία του νονού και των δώρων του. 

                                                                     

v    Γεωγραφία: εντοπισμός στο χάρτη, χλωρίδα, πανίδα

Ο Κόφινας, η τοποθεσία που εκτυλίσσεται η ιστορία, είναι ένα από τα βουνά της Κρήτης. Το όνομά του το πήρε λόγω της κορυφής του. Είναι βουνό το οποίο αλλάζει εμφάνιση ανάλογα με την οπτική γωνία που το κοιτάζεις. Η βόρεια πλευρά είναι πιο ερημοποιημένη από τη νότια. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην υπερβόσκηση. Όπως αναφέρεται στο βιβλίο, το βουνό απομονώνεται για αρκετούς μήνες. Τον Ιανουάριο ο ήλιος φαίνεται να ανατέλλει ακριβώς πάνω από την κορυφή του Κόφινα. Τα υπόλοιπα μέρη του χωριού είναι μυθοπλασίες.

Η άγρια βιολέτα, η κρητική βιόλα είναι είδος ενδημικό της αλπικής ζώνης των βουνών της Κρήτης. Οι βιολέτες καλλιεργούνται ως καλλωπιστικά φυτά, γιατί παράγουν αιθέρια έλαια. Επίσης, χρησιμοποιούνται στην αρωματοποιία, την ζαχαροπλαστική και στη μαγειρική. Η ανθοφορία τους διαρκεί από την άνοιξη μέχρι τα πρώτα κρύα. Επιπλέον, στο βιβλίο αναφέρονται το θυμάρι, η ρίγανη και ο βασιλικός. Είναι θάμνοι των βουνών, αλλά χρησιμοποιούνται και για οικιακή χρήση. Τέλος, αποτελούν βασικά μυρωδικά της κρητικής κουζίνας.

Όπως αναφέρεται στο βιβλίο, στην Κρήτη υπάρχει μεγάλη παραγωγή γουρουνιών και κοτών, πράγμα που είναι αλήθεια. Ακόμη, πολλοί χρησιμοποιούν μουλάρι ή γαϊδούρι για τις μετακινήσεις τους. Επίσης, υπάρχει μεγάλη παραγωγή σαλιγκαριών, αφού υπάρχει και εκτροφείο για αυτά. Επιπλέον πολλοί κάτοικοι της Κρήτης έχουν σκύλους και γάτες σαν κατοικίδια, αλλά και σαν βοηθούς στις αγροτικές εργασίες τους. Τέλος, υπάρχει μεγάλη ποικιλία πεταλούδων.

v   Μαγειρική στην Κρήτη

 Στο βιβλίο αναφέρονται στοιχεία για τη μαγειρική της Κρήτης που ισχύουν έως και σήμερα. Συγκεκριμένα, οι χωρικοί δεν μαγειρεύουν περίεργα γεύματα, αλλά εύκολα και φθηνά. Στο χωριό το κάθε σπίτι έχει το δικό του χωράφι με φρούτα και λαχανικά που ευδοκιμούν ανάλογα με την εποχή. Ακόμη χρησιμοποιούν αλάτι, που μαζεύουν από τα βράχια κοντά στη θάλασσα, καθώς και ρίγανη, βασιλικό και θυμάρι, που είτε τα μαζεύουν από το βουνό είτε τα έχουν σε γλαστράκια. Ό,τι δεν παράγουν (καφές, ζάχαρη) τα αγοράζουν. Επιπρόσθετα, σημαντικό στοιχείο διατροφής είναι οι κοχλιοί (σαλιγκάρια) που τρώγονται κοκκινιστοί. Τέλος, την παραμονή των Χριστουγέννων όσοι έχουν τα χρήματα τρώνε γουρούνι, ενώ οι πιο φτωχοί βραστή κότα. Όπως βλέπουμε, η κρητική κουζίνα έχει ποικιλία μα είναι λιτή.

Πηγές:

Λ. Κουκλάκης, Γ. Σταματάκης, Wikipedia.

Δήμητρα-Ηλέκτρα Λερού, Φιλιππία Κόγκα, Δανάη Πάνου, Ζωή Ματσούκα, Μαριάννα Παναγιώτου, Ελένη Ντουμάνη, Κατερίνα Τσαντά.